Tarihte Bugün: 3 Ekim – Birleşme, Bağımsızlık ve Dönüm Noktaları Günü
Tarih takviminin yaprakları 3 Ekim'i gösterdiğinde, dünya siyasi haritasını yeniden şekillendiren, uluslararası ilişkilerde yeni sayfalar açan ve hafızalardan silinmeyecek anlara tanıklık eden olaylar zinciriyle karşılaşırız. Bu tarih, özellikle 20. ve 21. yüzyılda, Almanya'nın yeniden birleşmesinden Türkiye'nin Avrupa Birliği serüvenine, Irak'ın bağımsızlığından Somali'deki trajik bir savaşa kadar geniş bir yelpazede kritik gelişmelere sahne olmuştur. 3 Ekim, adeta zıtlıkların aynı günde buluştuğu bir tarih aynasıdır.
Avrupa'nın Kalbinde Birleşme: Almanya Yeniden Tek Vücut (1990)
3 Ekim denildiğinde akla gelen ilk ve en önemli olay, şüphesiz Almanya'nın yeniden birleşmesidir. 1989'da Berlin Duvarı'nın yıkılmasıyla başlayan süreç, yaklaşık bir yıl sonra bu tarihte resmiyet kazanmıştır. Soğuk Savaş'ın en somut sembolü olan ve Almanya'yı yaklaşık 45 yıl boyunca Doğu (Alman Demokratik Cumhuriyeti) ve Batı (Federal Almanya Cumhuriyeti) olarak ikiye bölen demir perde, 3 Ekim 1990'da tamamen ortadan kalktı.Bu birleşme, sadece Alman halkı için değil, tüm dünya için bir dönüm noktasıydı. II. Dünya Savaşı sonrası kurulan iki kutuplu dünya düzeninin fiilen sona erdiğinin en güçlü ilanıydı. Doğu Almanya'nın beş eyaletinin Federal Almanya'ya katılmasıyla birlikte, Berlin yeniden birleşik Almanya'nın başkenti oldu. Bu süreç, "İki Artı Dört Antlaşması" olarak bilinen diplomatik bir zaferle sonuçlanmıştı. Bu antlaşma, iki Almanya devleti ile II. Dünya Savaşı'nın galibi olan dört müttefik gücün (ABD, Sovyetler Birliği, İngiltere ve Fransa) onayıyla gerçekleşti.
Birleşmenin ardından Almanya, ekonomik ve sosyal olarak büyük zorluklarla yüzleşti. Doğu'nun yıpranmış ekonomisini ve altyapısını Batı standartlarına getirmek milyarlarca dolara mal oldu ve yıllar sürdü. Ancak tüm bu zorluklara rağmen Almanya, birleşerek Avrupa'nın siyasi ve ekonomik lokomotifi haline geldi. Bu nedenle 3 Ekim, Almanya'da "Alman Birlik Günü" (Tag der Deutschen Einheit) olarak resmi tatil ve milli bayram olarak coşkuyla kutlanmaktadır.
Türkiye İçin Tarihi Eşik: Avrupa Birliği Müzakerelerinin Başlaması (2005)
Türkiye'nin modern tarihi açısından 3 Ekim, unutulmaz bir diplomatik başarıya işaret eder. Yıllardır süren çabaların ve reformların ardından Türkiye, 3 Ekim 2005'te Avrupa Birliği (AB) ile tam üyelik müzakerelerine resmen başlama hakkını kazandı. Lüksemburg'da yapılan yoğun ve sancılı görüşmelerin ardından gece yarısı varılan uzlaşı, Türkiye'de büyük bir sevinç ve umutla karşılandı.Bu tarih, Türkiye'nin Batı ile bütünleşme hedefindeki en önemli kilometre taşlarından biri olarak kabul edildi. Müzakerelerin başlaması, Türkiye'nin siyasi, ekonomik ve sosyal alanlarda köklü reformlar yapma iradesinin bir teyidiydi. O dönemde bu gelişme, hem Türkiye-AB ilişkilerinde yeni bir sayfa açmış hem de Türkiye'nin uluslararası arenadaki konumunu güçlendirmiştir.
Ancak geride kalan yıllar, bu sürecin ne kadar karmaşık ve zorluklarla dolu olduğunu göstermiştir. Kıbrıs sorunu, siyasi kriterler ve üye ülkelerin farklı yaklaşımları gibi nedenlerle müzakere süreci zamanla yavaşlamış ve durma noktasına gelmiştir. Yine de 3 Ekim 2005, başlangıçtaki umut ve heyecanıyla Türkiye'nin yakın tarihinde özel bir yer tutmaya devam etmektedir.
Orta Doğu'da Yeni Bir Başlangıç: Irak'ın Bağımsızlığı (1932)
3 Ekim, aynı zamanda Orta Doğu'nun modern tarihinin şekillenmesinde de önemli bir role sahiptir. I. Dünya Savaşı'nın ardından Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılmasıyla birlikte İngiliz mandası altına giren Irak, 3 Ekim 1932'de bağımsızlığını ilan etti. Bu bağımsızlık, Irak Krallığı'nın Milletler Cemiyeti'ne (Cemiyet-i Akvam) tam üye olarak kabul edilmesiyle uluslararası alanda tanınmış oldu.Bu olay, 20. yüzyılın dekolonizasyon (sömürgesizleştirme) süreçlerinin önemli bir örneğidir. Arap dünyasında manda yönetiminden kurtulup bağımsızlığını kazanan ilk ülkelerden biri olan Irak için bu tarih, bir milli gurur günüdür. Ancak bu bağımsızlık, ülkenin ilerleyen yıllarda yaşayacağı iç karışıklıkların, darbelerin ve dış müdahalelerin önüne geçememiştir. Yine de 3 Ekim 1932, Irak'ın egemen bir devlet olarak dünya sahnesine çıktığı tarih olarak kayıtlara geçmiştir.
Bir Süper Gücün Çaresizliği: Mogadişu Muharebesi (1993)
3 Ekim tarihi, aynı zamanda trajik bir askeri olaya da tanıklık etmiştir. 1993 yılında Somali'nin başkenti Mogadişu'da, "Kara Şahin Düştü" (Black Hawk Down) olarak bilinen kanlı çatışmalar yaşandı. Birleşmiş Milletler'in insani yardım operasyonunun bir parçası olarak Somali'de bulunan Amerikan özel kuvvetleri, savaş ağası Mohamed Farrah Aidid'in iki önemli yardımcısını yakalamak için bir operasyon düzenledi.Ancak operasyon, planlandığı gibi gitmedi. Aidid'e bağlı milislerin şiddetli direnişiyle karşılaşan Amerikan askerlerinin kullandığı iki Black Hawk helikopteri düşürüldü. Başlangıçta kısa sürmesi planlanan operasyon, askerleri kurtarmak için şehir merkezinde 18 saat süren kanlı bir çatışmaya dönüştü. Bu muharebede 18 Amerikan askeri ve tahmini olarak 1000'den fazla Somalili hayatını kaybetti.
Bu olay, ABD'nin dış politikası üzerinde derin bir etki bıraktı. Yaşanan ağır kayıplar, Amerikan kamuoyunda büyük bir şok yarattı ve ABD'nin yurt dışındaki askeri müdahalelerine daha temkinli yaklaşmasına neden oldu. Mogadişu Muharebesi, modern savaş tarihinin en dramatik olaylarından biri olarak hafızalara kazındı.
Diğer Önemli Olaylar, Doğumlar ve Ölümler
- 1226: Ünlü Hristiyan azizi ve Fransisken tarikatının kurucusu Assisili Francesco hayatını kaybetti.
- 1929: Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı'nın adı resmen "Yugoslavya Krallığı" olarak değiştirildi.
- 1952: Birleşik Krallık, ilk başarılı atom bombası denemesini gerçekleştirerek dünyanın üçüncü nükleer gücü oldu.
- 1981: Efsanevi futbolcu Zlatan Ibrahimović dünyaya geldi.
- 2004: Ünlü Amerikalı aktris Janet Leigh (Psiko filminin unutulmaz yıldızı) vefat etti.
